Kind in beeld

Stel: u vraagt een vader of moeder hoe hun kind gelooft, dan is de kans groot dat u een antwoord krijgt als ‘kinderlijk, vanzelfsprekend, geen twijfel, groot vertrouwen’.

In het voorjaar van 2006 deed ik een onderzoek in het kader van het project Kind in beeld, over het opzetten van het kinderpastoraat in een van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt. Daarvoor kregen 123 kinderen van 8-12 jaar op de gereformeerde basisschool aldaar en de catechisanten een vragenlijst voorgelegd. Daarnaast werden ouders geïnterviewd. Uit dit onderzoek blijkt dat de kinderen veel vragen over het geloof hebben, zoals enkele hierboven beschreven.

De kinderen nemen ook wel de vragen van de ouders over. Kinderen kunnen bij ingrijpende ervaringen twijfelen aan de betrouwbaarheid van het gebed. Ze durven thuis wel te praten over het geloof, maar uit de cijfers blijkt dat ze het minder vaak dóen. Veel kanten van het geloof worden nauwelijks besproken en aan elkaar beleden. Daarbij denk ik aan het Godsvertrouwen, geloofszekerheid, dankbaar zijn dat God je gemaakt heeft, zeker weten dat je kind van God bent, uitzien naar Christus wederkomst, maar ook twijfel en bang zijn voor God. Het gesprek over geloof en leven wordt in sommige gezinnen alleen maar gevoerd naar aanleiding van vragen van de kinderen. Of de ouders reageren vooral op de ‘praters’ en de stillere kinderen worden daarbij wat over het hoofd gezien, terwijl zij op hun tijd ook zo hun vragen en ervaringen hebben.

De kerk als geloofsopvoeder
Wat betekent dit voor de kerk? De ouders hebben de verantwoordelijkheid om hun kinderen op te voeden. Uit het onderzoek blijkt echter dat ouders zich vaak onzeker voelen over de opvoeding van hun kinderen. Daarvoor geven zij verschillende redenen aan: vanwege de weerstand tegen hun eigen opvoeding, omdat ze moeilijk hun eigen kwetsbaarheid durven tonen, door de jachtige tijd weinig ruimte voor zichzelf ervaren, moeilijk bereikbare kinderen, kinderen hebben die heftig reageren op een verbod van de ouders of ze lopen aantegen de verschillen tussen man en vrouw in de benadering van de opvoeding. Gezinnen zijn kleine eilandjes geworden. Er zijn tal van situaties waarin de ouders even geen oog voor hun kinderen hebben omdat ze zelf vol zijn van hun verdriet. En opa en oma wonen meestal niet meer om de hoek om de kinderen dan hun natuurlijke zorg te bieden. Ook de school is er niet op ingericht om in alle rust de kinderen te begeleiden bij hun geloofsvragen en levenservaringen. In de betreffende gemeente vragen ouders steeds vaker aan de predikant en ouderlingen om ondersteuning bij de opvoeding.

Kind in beeld bij de gemeente

Bepalend is de plaats van het kind in het verbond, en dus de betekenis van de doop te midden van de gemeente. Kinderen zijn geschapen naar Gods beeld en voor elk kind is duur betaald met Christus’ bloed. De doop is ‘het teken van onze gemeenschap (…) met Christus’. God zegt: ‚Ik heb je bij je naam geroepen, je bent van mij!‛ Kind in beeld, bij God.
Wij worden in het midden van de gemeente gedoopt. Het teken van het verbond is tegelijk ook het teken van de inlijving in de gemeente van Christus. De gemeente ontvangt daarbij de oproep tot medeverantwoordelijkheid in de geloofsopvoeding van de kinderen. Kind in beeld, in de gemeente. Gelukkig het kind dat mag opgroeien in een gemeenschap. Hij heeft een eigen liefdevol en sociaal netwerk om op terug te vallen. Zijn kwetsbaarheid is gebaat bij kleinschaligheid en persoonlijke aandacht. Gelukkig zijn de kinderen in de kerkgemeenschap. Zij delen in de zegen van de Heer, zichtbaar gemaakt aan het einde van elke eredienst. Staat het kind in het middelpunt? Nee, uitgangspunt is de gemeenschap, waarin het kind mag delen.

Volwassenen ontdekken zo de mogelijkheden van de kinderen. Kinderen kunnen in hun eenvoud spontaan getuigen van hun geloof in Jezus Christus. Daar gaat kracht van uit! Dat kan de ouderen bemoedigen. Dit vraagt bij jong en oud een andere manier van ‘kijken’ naar elkaar. En omzien naar elkaar.

Dit is een gedeelte van een artikel van Jenny Kloosterhuis dat eerder verscheen in het blad Dienst. Als freelancer van het Centrum Dienstverlening Gereformeerde Kerken begeleidt zij gemeenten bij het opzetten van kinderpastoraat.